Hình thái thiên tai giông, sét ở Việt Nam

Theo thống kê của Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai, hàng năm giông, lốc, sét gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Trung bình mỗi năm cả nước có 40 người chết do sét đánh. 

Miền Bắc và miền Trung thường xuất hiện mưa giông, sấm sét vào giai đoạn chuyển mùa từ lạnh sang nóng (tháng 4 - 5) và từ nóng sang lạnh (tháng 9 - 10) hàng năm. Trong đó, tháng 4 - 5 là thời điểm giao tranh giữa hai hệ thống gió mùa Đông Bắc và hệ thống gió mùa Tây Nam. Quá trình giao tranh sẽ xảy ra các nhiễu động thời tiết như mưa giông, sấm sét.

Quy tắc phòng tránh giông, sét

Phương pháp xác định vị trí sét

Phương pháp 1

Các nghiên cứu khoa học cho thấy, thường thì cơn giông kéo đến rất nhanh trong vòng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40km/h. Các dấu hiệu của giông như mây đen, không khí lạnh đi, gió bắt đầu nổi lên. Có thể ước tính được khoảng cách từ nơi đang đứng tới nơi sét xảy ra bằng cách ước lượng khoảng thời gian từ lúc tia chớp lóe lên và lúc nghe thấy tiếng sấm. Chia số giây cho 3 sẽ được khoảng cách đến tia sét. Ví dụ đếm được 3 giây thì sét cách vị trí đứng là 3/3 = 1km.

Phương pháp 2

Ngoài ra còn có phương pháp xác định vị trí của sét đó là cảm nhận cơ thể khi đang ở khu vực giông, mưa. Nếu thấy lông tay, tóc dựng thì chúng ta đang có nguy cơ bị sét đánh. Sau khi nghe tiếng sét khoảng 7 - 10 phút thì cơn sét đã qua có thể trở về trạng thái bình thường. Nếu xảy ra hiện tượng sét, sẽ thấy tia chớp lóe lên ở một điểm nào đó trên bầu trời, sau đó là tiếng sấm kèm theo. Nếu khoảng thời gian giữa lúc có chớp đến lúc nghe thấy sấm càng ngắn, sét sẽ xuất hiện ở vị trí càng gần, tức là mức độ nguy hiểm càng tăng. Khi đó cần nhanh chóng tìm cách tránh sét.

Cách phòng chống sét đánh:

Theo khuyến cáo của Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, khi trời sắp mưa, giông, mọi người nên tìm chỗ trú, tránh an toàn là tòa nhà hay công sở, công trình kiên cố có lắp thiết bị chống sét.

 Người dân tuyệt đối không trú mưa dưới gốc cây, tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt, cuốc, liềm... Khi đang ở ngoài trời thì không đứng thành nhóm vì sét đánh xuống dễ gây tai nạn thảm khốc. Không nên ở gần những nơi ẩm ướt và có nước, nên tìm chỗ khô ráo, càng thấp càng tốt, nhón chụm hai chân, tay bịt tai và không nằm xuống đất, làm sao để phần tiếp xúc giữa người với mặt đất ít nhất.

Khi mưa giông, nếu đang tham gia vui chơi các môn thể thao có sử dụng kim loại cần phải bỏ dụng cụ đó ra xa người ngay lập tức. Nếu ở trong nhà nên đứng tránh xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, các chỗ ẩm ướt như phòng tắm, bể nước, vòi nước. Tránh xa các đường dây điện, tuyệt đối không dùng điện thoại khi giông tố ập tới phòng chập điện, sét đánh. Sau khi nghe tiếng sét 30 phút có thể trở lại làm việc bình thường.

Chủ động ứng phó với giông, lốc, sét, mưa đá

• Nông nghiệp là lĩnh vực chịu nhiều tác động của thiên tai, không chỉ mưa, lũ, rét, nắng nóng, dịch bệnh làm ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng phát triển mà sét đánh cũng đã từng gây những thiệt hại không nhỏ.
• Thực tế, hiện nay nhiều trang trại chăn nuôi được đầu tư hệ thống chuồng trại hiện đại với hệ thống làm mát, sưởi ấm, thông gió tự động nhưng lại ít chủ trang trại để ý đến việc lắp đặt hệ thống chống sét. Trong khi đó phần lớn các trang trại chăn nuôi thường được đặt biệt lập ở cánh đồng, xa khu dân cư nên rất dễ bị sét đánh. Nếu không trang bị hệ thống thu lôi, sét đánh vào hệ thống điện gây chập cháy không những làm hỏng các thiết bị điện mà còn ảnh hưởng đến đàn vật nuôi. Ngoài ra còn hàng loạt vật dụng, đồ đạc trong trang trại bị hư hỏng nghiêm trọng, tổng thiệt hại ước tính lên đến hàng tỷ đồng.

• Trước những diễn biến thất thường và ngày càng cực đoan của thời tiết, người chăn nuôi phải luôn sẵn sàng ứng phó với những tình huống do mưa bão gây ra. Đặc biệt, về lâu dài nhà nông cần tính đến việc lắp đặt hệ thống chống sét cho các công trình của mình để đảm bảo an toàn cho người, vật nuôi và các thiết bị bên trong công trình.
• Để bảo vệ công trình, nhà cửa, vật gia dụng và tính mạng con người, cần lắp đặt hệ thống cột thu lôi, cột chống sét thích hợp cho từng công trình (nhà cao tầng, công trình lớn...).
• Các giải pháp và thiết bị chống sét hiệu quả cho nhà ở, cho công trình với giải pháp 6 điểm:

1. Thu bắt sét tại điểm định trước.
2. Dẫn sét an toàn bằng cáp thoát sét chống nhiễu.
3. Tản nhanh năng lượng sét vào hệ thống đất có tổng trở thấp.
4. Đẳng thế các hệ thống đất.
5. Chống sét lan truyền theo đường cấp nguồn.
6. Chống sét lan truyền trên đường tín hiệu.​​​​​

​​​​​______________________